Kujtim brezash dhe krijuesish
RINIA E DYTË E NEVRUZIT
Në fillim të këtij shkrimi do të shërbehem me një mendim të filozofit të madh të Greqisë antike, Demokritit: ”njeriu duhet të kujdeset më tepër për shpirtin së për trupin”. Për mikun tim Nevruzin, protagonistin e kësaj kollumne, zoti ishte kujdesur që përveç shpirtit dhe mendjes t’ia ruaj edhe fizikun, me hije të rëndë të një fisniku me shikimin e tij të sinqertë e të ngrohët që reflekton plot paqe dhe dashuri.
Portreti i këtyre rreshtave është Jurist i diplomuar i cili i takon gjeneratës së maturantëve të vitit shkollor ‘66/67 të Gjimnazit “Hajdar Dushi” në Gjakovë, vit ky që mbahet mend për rënien e krye ”udbashit” famëkeq, Aleksandër Rankoviq, jo sa për krimet e tij ndaj shqiptarëve, por për trashje të zullumit edhe në vise të tjera të Jugosllavisë së atëhershme. Ishte ky gëzim afat shkurt, nga shkaku i mendjes rixhide të Akademisë Serbe dhe të Kishës së tyre që nuk prajtën se prodhuari inkuizitor deri te Millosheviqi, kasap i Ballkanit siç e pagëzoi bota, së këndejmi deceniet në histori janë të shkurtra.
Në vorbullën e ngjarjeve, në fillim të viteve të nëntëdhjeta Nevruzi me familje u detyrua të shpërngulet në Turqi. Me të arritur në Stamboll, autoritetet përkatëse turke nuk ia njohën të shoqes diplomën e fakultetit të mjekësisë, që nga ai moment për ta filloi kalvari i vuajtjeve. Duke e lëne prapa Stambollin, vazhduan tutje për Ankara, për tu vendosur ma në fund në pjesën aziatike të këtij vendi.
Lexuesit e respektuar me gjasë, do ti intrigoi kërshëria për të mësuar, se çfarë e shtyri këtë gjakovar të degdisej aq larg pa e ditur asnjë fjalë turqisht?… Nuk kishte alternativë, i vetmi shteg për udhëtim pa vizë ishte Turqia. Njeriu kur është në zor të madh nuk zgjedh.
Shkaku i dyndjes konsistonte në kthimin demonstrativ të librezës së partisë komuniste, dhe braktisja e vendit të punës në shenjë të mos dëgjueshmërisë qytetare ndaj regjimit klasik te aparteidit, veprime këto që rezultuan me përcjellje dhe vëzhgim nga sigurimi shtetëror, sidomos pas botimit të eseve të tij në të përditshmen prestigjioze “Rilindja” që e preknin mu në sedër regjimin.
Gjatë luftës në Kosovë, Nevruzi me familje më në fund ishin vendosur në Stamboll, me ç ‘rast si intelektual dhe veprimtar që ishte, u kyç në zyrën që njihej si përfaqësuese jo formale për Kosovën . Edhe për të si për çdo mërgimtar tjetër, brenga e dhimbja ishin dyfish me të mëdha, e sidomos frika nga katarza nëpër të cilën po kalonte populli i tij.
Djaloshi e playboy i dikurshëm siç e kujtojmë ne shokët e tij të fëmijërisë, kishte sens të lindur për letërsi dhe art, por për fat të keq i mungonte përkrahja, kultivimi dhe shtytja e dikujt për ta bindur për dhuntinë e tij. Por më në fund, edhe pse në moshë pak sa të shtyer një talent i tillë i mbyllur e i ndrydhur shpërtheu si krater vullkani. Shih për këtë në periudhën e pas luftës i shkroi dy romane “SINKOPA” dhe “AJO” dhe një përmbledhje me sentenca Latine, të botuara në “KOHA” ndërsa në dorëshkrim e ka edhe romanin e tretë por ka punuar edhe një mori piktura kryesisht portrete që vërtetë impresionojnë.
Me atributet e tija prej një eruditi, shkrimtari ynë tanimë, e begatoj edhe më shumë gjenealogjinë e familjes që i përket, duke pas parasysh se edhe gjyshi i tij kishte studiuar për islamin edhe i ati baca Asaf, ishte nëpunës i hershëm në administratën e Komunës së Gjakovës. Do ta konsideroja hipokrizi nëse nuk i përmend meritat e të pesë motrave të Nevruzit të cilat po ashtu me zell e dashuri ua lanë borxhin prindërve të tyre të dashur, për mundin dhe sakrificat në shkollimin e të gjithave me diploma universitare.
Vallë, ky djalosh altruist me një anglishte të mirë dhe turqishte të rrjedhshme, me bagazh të kulturës dhe artit, me konsideratë të arsyeshme e kurtuazi me të tjerët, a nuk e meriton të jetë ambasador nderi ne një vend të largët mik siçështë Turqia?..
Në fillim të verës që e lëmë pas, gjenerata jonë organizoi festimin jubilar të 45 vjetorit të maturës, me të mësuar për këtë të kremte ia kumtova lajmin Nevruzit në Stamboll, me mall e ngashërim të madh e priti ftesën, duke me siguruar se vetëm ndarja nga kjo jetë mund ta ndal ardhjen e tij.
Autori i këtij shkrimi u përpoq që atë mbrëmje madhështore ta bëj më atraktive duke ia përgatitur Nevruzit një surprizë. Takova Qemail Letin zyrtar pranë botuesit “KOHA”, po ashtu shok i yni i ngushtë, i tregova për befasinë që isha duke e kurdisur me ç‘rast ai e tërhoq një kontingjent të mjaftueshëm të romaneve të përmendura nga rrjeti tregtar librar, me qëllim të shpërndarjes pjesëtarëve të asaj mbrëmje. Me të filluar ahengu, e luta organizatorin e mbrëmjes të ma huazoi për një çast mikrofonin duke iu drejtuar shokëve dhe shoqeve tona: “Kërkoj ndjesë që do të ju marrë kohë për disa minuta, por i kam dhënë vetes një rol jo të zakonshëm, të kolporterëve të tyneherëshëm, që për tu shitur gazetat, kumtonin me zërin e ngritur lajmet sensacionale, në stilin se vetëm ngjarjet e këqija janë lajm i mirë. Por, vazhdova tutje, sonte na është bashkangjitur një shok të cilin nuk e kemi pa plot 22 vjet, një lajm tjetër i mirë është se ai na ka ardhur si një meteor drite, me dy romane të botuara të cilat do t’jua shpërndaj si dhuratë ai vet” .
At natë për të gjithë të pranishmit u ndalen akrepat e orës, u kthyem në botën virtuale të rinisë tonë, në një botë plotë ëndrra e dëshira, në sytë e tyre akoma shikoja shpirtin e tyre të ri e te virgjër në pritje të agimeve të reja. Për një moment ndjeva keqardhje për shoqet tona tani ma “dama”(zonja), që kur dikur ishin vasha, nuk kemi ditur t’ua shuajmë etjen me një gotë uji kur ato i zinte vapa. Ne çastet e u zgjimit nga kjo retrospektivë, e vërejta Nevruzin që ende ishte duke ndarë ekzemplarët e romaneve duke i nënshkruar me përkushtim, më përkujtoi me nostalgji arsimtarët tanë shumë të dashur se si në fund të vitit shkollor për sukseset e arritura na dhuronin po ashtu libra nga literaturë e përzgjedhur. Autor:Zyhdi AXHEMI